Thursday, September 9, 2010

From Forbidden Fruit to Information Department

Khatih hun lai kha chuan Anglo-Indian Society zinga mi chauh hi Five Star Hotel leh Night Club-a zai thei turah an ngai a. Mahse, Darjeeling-a classical music vel zirin Student angrenga Melody Academy-ah a inzir zawh hnuah chuan Forbidden Fruit (Rock Group)-te dinin, Hotel pangngai ve tak, Soaltee Oberoi, Kathmandu-ah zaiin hun a hmang thin. Music-ah a tui a, zai nuam a ti a. Mahse, music leh zai chu 'profession' atan chuan tha tawk ti lovin 'passion' atan chauh hman a tum nghet bur a. Lehkha zir hi a thlang ta zawk. A duhthlanna fing tak chuan a tawpah hlimna leh lawmna a chhar tir a, a dinchhuah pui ta zawk a nih hi.





He nu, kan ram anga dinchhuahpuina tham atana zai leh rimawi ngai lo tu hian zai hi a lo tuipui ve tawh thin a. Chuti chuan lehkha zir hi a thlahthlam ngai lo. "Tun thlengin music hi ei hmuhnan a tling tawk a. Mahse, dinchhuahpuinan chuan a tlak loh. Lehkhathiam tel hi a pawimawh," a ti a. A sawi ang ngeiin lehkha pawh a thiam viau a. kum 1981 khan matric a zir, kum tawp exam result a chhuah meuh chuan Mizorama Social Studies subject-a letter hmu hmasa ber a ni hial a. English subject-ah pawh mark hmu sang ber a ni nghe nghe. Chumi tum chuan top 10 zingah pawh letter hmu lo an awm leh nawk thin. Top 15 zingah a inlan phak hial a ni.

An hunlai chuan tun hun angin hotel vela zai hi thil awlsam a ni lova. Anglo-Indian Society ho tih tur bik chauhah an ngai. Amah erawh chu, music hi 'passion' atana a hman miau avangin a tui a, nuam pawh a ti, a hobby-ah pawh music tiin a ziak ngat thin. Chutiang taka tui a nih avangin students angrengin Darjeeling-ah zai leh classical music, voilin-te zirna Melody Academy-ah kum 1981-83 chhung khan a in zir a. Chumi hnu kum 1983 khan 'Forbidden Fruit' band dinin chutah chuan a zaitu nu berah a tang. An hun tam ber chu Oberoi Hotel-ah chuan zaiin an inhlawh thin. Chutianga an tih chhoh tang tang hnuah chuan a chenna leh a chhehvelah chuan mi hriat a rawn hlawh chho a. Mi lar cheiin an chei, chutih chung chuan a zirlai chu kalsan thiang loah a ngai. "Music hian ka zirlai hi a tihbuai ka duh lo. Lehkha zir ka duh tawh chuan music hi ka ngaihtuah lo," tia sawiin, "Keima nuam tihzawng leh chak zawng tih aiin, lehkha zirlai ka ni a, lehkha zir chu ka duty a ni. Ka duty hi ka tihhlawhtlin a ngai a. Ka nuam tihzawng ka tih reng kha chuan, ka chak zawngah chauhah ka tawpna tur a ni mai tih ka hria," a ti.

Khawi hmunah pawh music leh ruihhlo a inkawp tlat a ni ti pawl an awm ang bawkin hnial pawl pawh an awm ve tho a. Tute zawk zawk pawhin an tanhmun sawhnghehna turin tawnhriat ngah fe fe pawh an awm ang. Mahse, chu inhnialna karah chuan a buai ve lo a, a takin a nunpui a, thalaite a cho chhuak bawk. "Rimawi khawvela ka chen lai chuan, zuk leh hmuam, ruihtheih thil pakhatmah ka ti ngai lo, ruihhloah ka inhmang lo hrim hrim," tiin inngaitlawm takin music a tuipui laia a thil chhuan berte zinga mi a nih thu a sawi. Chutiang khawpa music hi hobby anga entu chuan pawl 12 atanga BA thleng chu First Division-ah a pass vek phah a ni.


Loretto College, Darjeeling-a a kal laiin rock band, Best Beat Group lawmman pawh lo dawng tawh, Forbidden Fruit (1983-1986)-ah a tel ve a. Band anga indin ta na na na chuan practise-te a lo ngai a, a huhova an inzir tlem chuan thawhhona a tha thei lo a ni tih pawh an hria. Amah erawh chu, music a zira zir vek an nih avangin hahdam takin an practise a. Zan khatah hla 3-te an zir ho thin a, a darkar ang zawng pawhin an zir rei hran lo. A hunawl chu music-in a hnawhkhat a, a hun pum erawh zirlai bihnan a hmang thung. "Hotel leh Pub-a zai te a ni mai a. Mahse, engchen nge ka zai peih ang tih a hriat loh. Chumi piah lamah security a awm lova, offer lah a tlem em em bawk a," tiin tun thlenga music aia a zirlai a ngaih pawimawh zawk chu ti sual a intih loh thu a sawi nghauh nghauh a. "India ramah chuan lar a har lo, hlawhtlin erawh a har," tia sawiin, "Dinchhuahpuina atana India thlenga lar tur chuan hindi artiste kan el phak a ngai. Kan tan chuan 'chance' a vang," tiin a sawi bawk.

Darjeeling musician leh promoter lar Deep Arora nen a studio chhungah

Mizorama hian zai kan ngaina tih a hmu a, amah pawh a tel ve. Zai a ngainat thu pawh a zep hran lo. Mahse, quality nei lova larna hi boralna, nihna lem, nun lemah a ngai hmiah a, lar chakna chu kan chhiat phah ang tih pawh a hlauh bawk. "Mizoram hian entertainment kan lawm a, kan lawm lutukna lamah kan ti sual ang tih a hlauhawm. Zai a nuam, boral thak khawpa zai erawh a hlauhawm thung," tiin a sawi a. Amah ngei pawh Sikkim, Kathmandu leh Darjeeling-ah te chuan mi lar, celebrity ang tak taka an en thu sawiin, "Inchhuanna lam ni lo se, kan tih ve lai kha chuan mi lar enin min en; mahse, inchhungkhura ka dinhmun ka ngaihtuah hian celebrity-ah ka inngai ngam lo a, ka inhmu lian lova, ka inbum duh lo!" a ti a. "Icon leh Idol bakah zaithiam thlanna neuh neuhte hi thalaite'n an thatpuina lam aiin an chhiatpuina a tam zawk em aw ka ti. Tuna zai thiam intihsiakna hrang hranga top 3 vela tlingte hian an thatpuina a tlemin ka hre ve tlat," tiin a sawi a. "Lar kha a tha berah ka ngai lo," tiin a belh leh hlak a. Mizoramah chuan pocket money neihnan chauh tawk a tih thu a sawi bawk a ni.

Tun thlengin zai a la ngaina reng a. Chutih rualin zai thei dinhmuna ding niin a inhre tawh lo. Zaithiamte tan album release function vela compere sak nuam a ti a. Artiste tan mipui hmaah pawh a la inlan zak zak deuh reng a. Lelte Award, Rimawi Khawvel Award leh sorkar function lian thamah te pawh a lo compere tawh thin. Tun Mizol Idol thlanna hnuhnung berah pawh khan judge-ah a tel phak a. Zaithiamte hmasawn tir zel a duhin hmalam an pan theihna tura kawng kawhhmuhtu nih chu tha a ti. Mahse, zaithiamte tan lehkhazir hlutzia leh thlahthlam a poi zia thu helai hmunah pawh hian a la tlangau fan a. A hmaa Remkimi Cherput a din tum pawhin lehkha zir thlahthlam lo turin a la fuih talh a ni.

Miin Pathian a hmangaihna thu leh hla chu Pathian hla hmangin a in phawrhchhuak a, vanram ngaih hla chu lusun khawhar-te tan inhnemna a tling tak zet a, nula leh tlangval inhmangaih tak takte chu lengzem hmangin an inchhai a, ramngaih hla hmangin ram leh hnam fakna leh ngaihna hla kan puang chhuak thin. Music hi fine arts ropui tak a nihzia chu a hmu chiang hle a. Chutih laiin Mizoramah 'Gospel' leh 'pel'-lo hmanga inthliarna awm thin chu poi a ti a. "Pathian hla a sak avanga love song sa te hmuh hniam ngawt hi a poi ka ti a. Chutiang bawkin love sa tu a nih vang ngawta sual tura ngaih leh. Lengzem lam a nih avang ngawta nun hoh vak tum te hi a pawi ka ti," a ti a. Class inthliarna atana gospel leh lengzem kan dah hrang dawn a nih chuan music chu fine arts hlu lo tak a nih tur thu sawiin, "Artiste vek enin ka en, artiste mit atngin ka en a, dah san bik leh hniam bik ka nei lo. An art an dahsan a zirin a ni mai..." tiin gospel leh lengzem a dah hran bik loh thu a sawi.

Kum 2008 khan a lo tual chai tawhna ram fangin Darjeeling-ah a hnu a va chhui kir a. Chumi tum chuan 1960's, 70s leh 80s chho a Darjeeling music history-a mi pawimawh, India rama musician lar Tony Banks hmingte, Nepal rama musician tawrawt tak takte chuanna, deocumentary film an siam, "Intune With Darjeeling" an tihah chuan a hming leh thalak te pawh an lo telh thu a va hre hnuhnawh a. Chumi film-ah chuan a hmun hnaia interview theiha awm, musician hranghlui te nen chuan hmun khatah zai khatin an luang za a. Amah hi interview theiha a awm loh avangin a biangbiakna erawh an nem kai thei ta lo thung. Engpawh nise, hetia Darjeeling rimawi history-a rin loh taka a hming a chuang ve chu a lawm a, a hlim a. A ngaihnat rimawi kalsana zirna hmangaih zawk a, tuna Mizo fate zinga Darjeeling music history documentary film hiala lo chuangkai pha tu chu, tuna Mizoram sorkar hnuaia I&PR Officer ni ta, Pi Lianthangpuii hi a ni.(2:42 PM 4/27/2009)

14 comments:

  1. Pi Lianthangpuii a chhuanawm, a chanchin xiaka dah tu hlei2 hi a chhuanawm lehxual!!!!

    ReplyDelete
  2. Ril roh ltk..henu pui roh hii..

    Bd.. va ti lawmawm ve... Mizo nu zingah chuan a chhuanawm pawl tak chu niin ka lo hre ve mai mai a. Mahse, tunlaiah chuan zai thiam a ni tih poh an hre hlawm toh lem lo... hehehe

    ReplyDelete
  3. 1981 ah ka piang :D

    pics hi a hlui hmel hlawm e...a tunlai hmel awm dan ka hmu chak

    ReplyDelete
  4. A hmel hi a danglam tehchiam lo.. a tunlai pic deuh ka dahna ka hre toh mai lo alom male.. soli

    ReplyDelete
  5. Phur takin ka comment ziah tawh ang ti hi chuan

    ReplyDelete
  6. Sir hi chu thu hi a sawhhneh thei ee

    ReplyDelete
  7. a va thui ve.... mut dawnah chhiar teh ang

    ReplyDelete
  8. In van ti lawmawm hlom siam siam tak.. :D

    ReplyDelete
  9. Pi Lianthangpuii hi chu kan officer ah chuan a chhuanawm pawl leh mahni hna a inpe zo tak a ni. Pi te mah nise ka fak a ni!!

    ReplyDelete